RSS Feed
October 21st, 2017 
Awake Goy Αναδημοσιεύω από το ιστολόγιο smerdaleos.wordpress.com μια συζήτηση για τη σημασία του όρου ”Ρωμιός” κατά την περίοδο της Αυτοκρατορίας του Οσμάν και για τη λειτουργία των τριών όρων ”Ρωμιός”, ”Γραικός” και ”Έλληνας”
Στα σχόλια μιας άλλης ανάρτησης ξεκινήσαμε μια συζήτηση με τον σχολιαστή ”Μωχό τον Μάντη” για τη σημασία του όρου ”Ρωμιός” κατά την Οθωμανική περίοδο και για τη λειτουργία των τριών όρων ”Ρωμιός”, ”Γραικός” και ”Έλληνας”. Επειδή στη συζήτηση ήρθε και ο φίλος Πέρτιναξ, που πρόσφατα παρακολούθησε το συνέδριο ” ‘Ελλην, Ρωμηός, Γραικός: Συλλογικοί προσδιορισμοί και ταυτότητες,” αποφάσισα να κάνω αυτήν την ανάρτηση, ώστε να έχουμε συγκεντρωμένες στα σχόλιά της τις διάφορες απόψεις.
Όσοι αναγνώστες έχετε κάτι σοβαρό να πείτε είστε ευπρόσδεκτοι να σχολιάσετε. Θα ελέγχω την ιστοσελίδα μου τουλάχιστον 2 φορές την ημέρα και, επομένως, η δημοσίευση των σχολιών σας θα καθυστερεί το πολύ μερικές ώρες. Όταν θα μπορώ θα σχολιάζω και εγώ.
Φίλε ”Μωχέ”, αν θέλεις κάτσε σκέψου με όλη την άνεση και ησυχία σου και κάνε ένα σχόλιο στο οποίο μας εξηγείς τις απόψεις σου.
Βάζω εδώ ως σημείο εκκίνησης αυτής της συζήτησης το τελευταίο σχόλιο του Περτίνακα:
Κάποια σχόλια για την παραπάνω ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Ο Μωχός ο Μάντης αρχικά γράφει πως ο όρος Ρωμαίοι και η «θολή» κληρονομιά του ρωμαίικου βασιλείου αφορούσαν όλους τους ορθόδοξους πληθυσμούς και μόνο κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας (υπό την επίδραση των Φαναριωτών και του Πατριαρχείου) άρχισαν να συνδέονται κυρίως με τους ελληνόφωνους («Γραικούς»). Σε μία από τις τελευταίες του απαντήσεις, ωστόσο, φαίνεται να δέχεται τελικά την ταύτιση της λαϊκής έννοιας του Ρωμαίου με την ελληνοφωνία, ήδη από την εποχή που η βυζαντινή αυτοκρατορία περιορίστηκε στις κυρίως ελληνόφωνες περιοχές. Όλα τα στοιχεία που παρουσιάζει ο Σμερδαλέος αυτό δείχνουν άλλωστε.
Να προσθέσω εδώ και κάποια στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο συνέδριο «Έλλην-Ρωμηός-Γραικός» που διοργάνωσε το τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Καποδιστριακού: α) Ο Φωκίων Κοτζαγεώργης, επίκουρος καθηγητής Νεοελληνικής Ιστορίας στο ΑΠΘ, κατέδειξε ότι στα οθωμανικά αρχεία του 15ου-16ου αιώνα οι Ρουμ είναι μόνο οι ελληνόφωνοι και ότι το Μιλλέτ των Ορθοδόξων ονομάστηκε «Ρουμ» αρκετά αργότερα, β) η εισήγηση του Παρασκευά Κονόρτα, καθηγητή Οθωμανικής Ιστορίας στο ΕΚΠΑ, είχε σαν θέμα την ταύτιση του «ρωμαϊκού έθνους» με όλο το ορθόδοξο ποίμνιο του Πατριαρχείου. Ο Κονόρτας, ωστόσο, σημείωσε ότι η πρώτη ανάλογη μαρτυρία χρονολογείται σε σουλτανικό βεράτι του 1578 και ότι η σημασία Ρωμαίος=ελληνόφωνος, απόγονος των (ελληνόφωνων) Βυζαντινών ήταν παλαιότερη. Επομένως, το συμπέρασμα είναι το ακριβώς αντίθετο από την αρχική θέση του Μωχού του Μάντη: οι Ρωμιοί ήταν η ελληνόφωνη εθνοτική ομάδα και μόνο μετά τον 16ο-17ο αι. το Πατριαρχείο και η οθωμανική διοίκηση άρχισαν να ταυτίζουν τον όρο με το οθωμανικό μιλλέτι των ορθοδόξων.
Τα αίτια δημιουργίας της νέας έννοιας είναι υπό διερεύνηση: α) ήθελαν να δείξουν ότι οι υπόλοιπες ορθόδοξες εθνογλωσσικές ομάδες βρίσκονταν υπό την άμεση επιρροή των (ελληνόφωνων) Ρωμαίων και είχαν μεταβληθεί, τρόπον τινά, σε υπο-ομάδες τους; β) τα στελέχη του Πατριαρχείου άρχισαν να διαμορφώνουν «νεοελληνική» συνείδηση ονομάζοντας τους Ρωμαίους «Γραικούς» και «Έλληνες» και έτσι αποφάσισαν να δώσουν στον όρο Ρωμαίοι μια πολυεθνοτική θρησκευτική σημασία;
Οι υπόλοιπες ενστάσεις του Μάντη (ο βαθμός αυτοσυνειδησίας της λαϊκής ρωμαϊκότητας, η σύνδεσή της με τη romanitas των ελίτ, ο μύθος της κοινής καταγωγής) είναι σημαντικές και ένας σχετικός διάλογος θα είχε πολύ ενδιαφέρον.
Filed under Εθνολογία, Ιστορία, Μεσαίωνας, Uncategorized
Posted in 
